Godišnjica egzodusa sarajevskih Srba

Izvor: FB/Sarajevsko Romanijski Portal

Besana noć između 21. i 22. februara u vogošćanskim naseljima.

Ovih dana obilježava se godišnjica egzodusa sarajevskih Srba kada je oko 140.000 stanovnika napustilo svoje domove pod prijetnjama muslimanskih vlasti, nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma.

Srbi su napustili odbranjene opštine i naselja tadašnjeg Srpskog Sarajeva – Grbavicu, Nedžariće, Ilidžu, Ilijaš, Hadžiće, Vogošću, Rajlovac… i savlađujući snježnu oluju, u izbjegličkim kolonama , napuštali kuće stanove, njive, voćnjake, očevinu i đedovinu…

Egzodus je počeo 17. februara 1996. godine, na najcrnje Zadušnice koje Sarajevo pamti.

Dvije hiljade ljudi na groblju pored ilijaške pravoslavne crkve, posvećene svetom proroku Iliji, opraštalo se od svojih ognjišta, koja su branili i odbranili tokom posljednjeg rata. I oko drugih vjerskih objekata i na grobljima duž Srpskog Sarajeva bili su identični prizori.

Poseban problem predstavljala je činjenica da su takozvane međunarodne institicije naglo odlučile da muslimanske vlasti preuzmu srpske opštine mjesec dana prije predviđenog roka (Dejtonom je planiran 19.mart), što je dodatno ubrzalo ionako veliku tragediju sarajevskih Srba.

Za promjenu roka iseljavanja Srbi su saznali iz ciničnih letaka koje su im dijelili pripadnici IFOR-a, uz stihove Šantićeve pjesme “Ostajte ovdje“(!?).

Srbi su još jednom ostali prepušteni sami sebi!

Uslijedila je duga, besana noć između 21. i 22. februara u vogošćanskim naseljima. Nije bilo ništa od od obećanog konvoja kamiona i autobusa za iseljavanje preostalog stanovništva. Nepregledna kolona vozila i ljudi probijala se kroz trebevićku i romanijsku mećavu, sa najneophodnijim stvarima za nastavak života. Ponijeli su Srbi ikone i kandila kako bi sačuvali bar taj dio svoje prošlosti kad su morali ostaviti kuće, grobove, livade i sve što su ikad stvorili na svojoj zemlji.

Pripadnici IFOR-a mirno su sa strane posmatrali egzodus.
Uz put su kamenovani na pojednim mjestima – “za sretan” put od bivših komšija i ratnih protivnika, koji za tri i po godine rata nisu uspjeli da zauzmu ni pedalj srpskih opština.

I danas, gradirajući nesreće koje su ih zadesile ’90ih godina navode egzodus kao najteži događaj. Neki od njih nikad nisu dočekali da se ponovo vrate na svoja ognjišta, a u posljednje vrijeme vidimo da i ono malo Srba koji su se vratili, novopečene Sarajlije bi da isele na silu, da istrijebe sve srpsko što je ikad postojalo u gradu na obalama Miljacke.

Svaki sarajevski Srbin iz izbjegličke kolone i danas, 20 godina od preživljene golgote, nosi svoju muku, očaj, sjetu i zavičaj u očima, kao sjećanja i uspomene.